پروانه های رنگی

کشف ذرات آلوده هوا در مغز

پژوهشگران دانشگاه لَنکستِر انگلستان دریافتند ذرات مغناطیسی موجود در آلودگی هوا بر اثر تنفس وارد مغز می‌شوند. ابعاد این ذرات مغناطیسی موسوم به مَگنِتیت کمتر از ۱۵۰ نانومتر است، یعنی کمتر از ضخامت تار موی انسان.

تصویر دو نوع ذرات آلاینده هوا بنام مگنتیت که در مغز شناسایی شده است

در این پژوهش، از ۳۷ شهروند مکزیکوسیتی و منچستر نمونه‌های مغزی تهیه شد. پژوهشگران سطح مغناطیسی ذرات موجود در این نمونه‌ها را بررسی کرده و سپس ذرات مغناطیسی‌تر را به روش طیف‌سنجی مورد مطالعه دقیق‌تر قرار دادند. مگنتیت در واقع شکل معدنی فلز آهن است که به دلیل واکنش‌پذیری آسان و انتشار رادیکال‌های آزاد موجب بروز استرس اُکسیداتیو در سلول‌‌های مغزی شده و این سلول‌ها را از میان می‌برد.

پژوهشگران توانستند دو نوع مگنتیت را در نمونه‌های مغزی داوطلبان شناسایی کنند. مگنتیت نوع اول، زاویه‌دار و دندانه‌دار است و به طور طبیعی از خود مغز ناشی می‌شود. این مگنتیت‌ها در داخل نوعی غشا یا پوشش سلولی قرار دارند که موجب کاهش واکنش پذیری شان می‌شود. اما مگنتیت نوع دوم، کروی‌تر است و در دمای بالا مثلا در داخل موتور اتومبیل تولید می‌شود. شکل ِ بافت، ترکیب و اندازه مگنتیت نوع دوم منحصر به‌فرد است. پژوهشگران معتقدند این علائم نشان می‌دهد مگنتیت نوع دوم از آلودگی هوا ناشی می‌شود. به منظور اثبات این ادعا، خصوصیات این نوع مگنتیت با ذرات موجود در آلودگی هوا انطباق داده شد.

مگنتیت‌های آلوده از قسمت فوقانی بینی به قشر پیشانی به مغز وارد می‌شوند

در نمونه‌های مغزی داوطلبان که از قسمت قشر پیشانی مغز تهیه شده بودند، به ازای هر مگنتیت زاویه‌دار حدود صد مگنتیت کروی یافت شد. پژوهشگران برای نمونه برداری از طریق پیاز بویایی واقع در قسمت فوقانی بینی به قشر پیشانی وارد شدند. گفته می‌شود مگنتیت‌های آلوده از همین مسیر به مغز وارد می‌شوند. در این مسیر، هیچ سد خونی ‌ـ ‌مغزی وجود ندارد. در نتیجه، این ذرات براحتی می‌توانند به قسمت‌های مختلف مغز وارد شوند و همچنین، به دلیل ابعاد ناچیز بندرت ممکن است در داخل پرزها یا موکوس بینی به دام بیفتند. به عبارت دیگر، این ذرات بی‌دردسر وارد جریان خون و سپس مغز می‌شوند.

پژوهشگران معتقدند ورود مگنتیت های ناشی از آلودگی هوا به مغز ممکن است به بیماری آلزایمر نیز منجر شود. مطالعات نشان داده است سطح مگنتیت‌ها در سلول‌های مغزی با احتمال ابتلا به آلزایمر در ارتباط است. با توجه به این که مگنتیت‌های ناشی از آلودگی هوا رادیکال‌های آزاد تولید می‌کنند، گمان می‌رود این ذرات در تخریب سلول‌های مغزی در آلزایمر نقش دارند. در حال حاضر، پژوهشگران بر این باورند مگنتیت‌های آلوده باید در ردیف عوامل محیطی افزایش‌دهنده خطر ابتلا به آلزایمر دسته‌بندی شوند. اما تأکید شده است این نتایج هنوز قطعی نیست.

ارتباط میان مگنتیت های ناشی از آلودگی هوا و آلزایمر بسیار ضعیف است

در این میان، عده‌ای از پژوهشگران ادعا می کنند ارتباط میان مگنتیت های ناشی از آلودگی هوا و آلزایمر بسیار ضعیف است. این محققان توصیه می‌کنند ابتدا لازم است وضعیت بیماران آلزایمری ساکن شهرهای پرجمعیت و بیماران آلزایمری ساکن مناطق کم‌جمعیت با یکدیگر مقایسه شود تا بهتر بتوان ارتباط یا عدم ارتباط بین غلظت مگنتیت و آلزایمر را بررسی کرد. انتشار خبر فوق، موج جدیدی از نگرانی ها را برای ساکنان شهرهای پرجمعیت و آلوده جهان به همراه داشته است. اما پژوهشگران یادآور می‌شوند نتایج این پژوهش قطعی نیست و پژوهش های تکمیلی ادامه خواهد داشت. چنانچه در نهایت به طور قطعی ثابت شود ورود مگنتیت‌های ناشی از آلودگی هوا به مغز آسیب رسان خواهد بود، لازم است به معضل ترافیک و آلاینده های جوی با جدیت بیشتری توجه شود.